Trong nhiều phạm vi sức khỏe tinh thần có nói rằng thủ dâm có thể làm dịu sự phiền muộn và mang lại cảm giác cao hơn về giá trị bản thân (Hurlbert & Whittaker, 1991). Thủ dâm cũng có thể đặc biệt hữu ích khi một người bạn tình có nhiều nhu cầu tình dục hơn người kia — trong trường hợp đó thủ dâm giúp có được một ảnh hưởng cân bằng và vì thế là một mối quan hệ hòa điệu hơn.

Cả từ quan điểm tránh mang thai không mong muốn và tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục, thủ dâm là cách thực hiện tình dục an toàn nhất. Không có cơ sở khoa học đáng tin cậy hay bằng chứng y tế cho thấy việc thủ dâm bằng tay là gây hại tới sức khỏe thể chất và tinh thần.

Ngày 16 tháng 7 năm 2003, một đội nghiên cứu Úc của Hội ung thư do Graham Giles lãnh đạo đã xuất bản một nghiên cứu y học[18] kết luận rằng thủ dâm thường xuyên ở đàn ông có thể giúp ngăn chặn ung thư tiền liệt tuyến. Cuộc nghiên cứu cũng cho thấy rằng nó có ích hơn việc xuất tinh khi giao hợp bình thường bởi vì giao hợp có thể dẫn tới lây truyền các bệnh có nguy cơ ung thư.

Thủ dâm khi có cả nam và nữ có thể dẫn tới mang thai chỉ khi tinh trùng tiếp xúc với âm hộ. Bất kỳ việc thủ dâm nào với một bạn tình về lý thuyết có thể gây ra lây truyền bệnh qua đường tình dục bởi sự tiếp xúc với chất dịch cơ thể, và sự tiếp xúc như vậy có thể tránh được với bất kỳ một bạn tình nào mà chưa chắc chắn được về tình trạng sức khỏe của họ. Những vật được đưa vào bên trong âm đạo hay hậu môn phải sạch và là loại không thể gây xước hay đại loại như vậy. Cần lưu ý không nhét hết bất kỳ vật gì vào trong hậu môn— bất kỳ vật nào được sử dụng phải có chỗ gồ lên hay có đế mép; nếu không việc lấy ra có thể đòi hỏi phải tới phòng cấp cứu. Đa số các dương vật giả và vật đưa vào hậu môn hiện đại được thiết kế với các đặc tính như vậy.

Một người đàn ông có dương vật đã phải chịu "một quá trình thực thi, bị tổn thương hay tổn hại khi giao hợp"[19] có thể cả phần đời còn lại sẽ phải chịu đựng Peyronie's disease. Một số hiếm trường hợp tác động làm gãy dương vật[20] có thể xảy ra. Chứng hẹp bao quy đầu là "một phần da bao quy đầu hẹp (mà) có thể gây ra khó chịu vì làm đau đớn khi cố gắng kéo bao quy đầu về phía sau".[21] Trong những trường hợp đó, việc dùng tay kéo mạnh dương vật quá mức có thể gây vấn đề.

Thủ dâm có xu hướng ép buộc có thể là một phần của hội chứng nghiện sex.[22]

Hiện nay trên thế giới xuất hiện trào lưu Nofap (Không sử dụng các văn hóa phẩm đồi trụy và thủ dâm), bắt nguồn từ một bài viết của Alexander Rhodes trên Reddit. Người tham gia ghi nhận họ có thay đổi tích cực đáng kể về cả thể chất và tinh thần. Số lượng người tham gia ngày càng đáng kể và càng có nhiều ghi nhận về tác động tích cực của việc Nofap. Và phong trào nhanh chóng xuất hiện ở Việt Nam, dù cộng đồng không lớn mạnh như thế giới.